نوحه پامنبری

یکی از مراسم عزاداری در بوشهر و دیر که از قدیم معمول بوده پامنبری است و آن عبارت پیش‌خوانی و پامنبری به آواهایی گفته می‌شود که معمولاً در ابتدای روضه ‌و قبل از روضه خوانی  خوانده می‌شود. پیش‌خوانی‌ها در دوراهک معمولاً با شعر فارسی خوانده می‌شوند. از نظر تنوع و استفاده از گوشه‌ها و ملودی‌ها در سطح استان ‌استفاده از تمامی دستگاه‌ها و آوازهای سنتی در این نوع پیش‌خوانی‌ها، بسیار رایج است. از این است که چند نفر از معتقدین متدین که از خدام حسینیه نیز می باشد و عده آنها سه تا هشت نفر می شود پای منبر می نشینند و در حالیکه بلندگویی جلوی آنان است با صدای رسا و با آهنگی خاص اشعاری در مرثیه و عزاداری خاندان نبوت می خوانند و جملگی حاضرین در حالیکه آهسته به سینه می زنند اشعار را پس خوانی می کنند.

این دل زارم بس فغان دارد               میل گلزار گلستان دارد

گلستان من کربلا باشد                    شرح گلزارش داستان دارد

زینب مظلوم تاصف محشر              بر جگر داغ شش جوان دارد

   اجرای پیش‌خوانی هم در روضه‌ها متنوع است. گاهی پیش‌خوانی را فقط یک نفر می‌خواند و گاهی دو یا چند نفر؛ و گاهی هم مستمعین همراه مداح می‌خوانند که به اصطلاح «دم» می‌گیرند. در حین اجرای پیش‌خوانی گاهی ریتم آنچنان پیچیده و تشخیص آن مشکل است که فقط خود مداح یا چند نفر از پیر مردهای قدیمی قادر به تشخیص آن می‌باشند .مثلاً با زدن دست بروی پا یا آرام به سینه زدن ریتم پیش‌خوانی رامشخص می‌کنند.

ام کلثوم زار دل خسته                  داغ عباس نوجوان دارد

ام لیلا ببین با غم و اندوه             لاله سان داغ نوجوان دارد

مادر قاسم با غم و حسرت          نقل دامادی بر زبان دارد

 پامنبری مجلس روضه خوانی و با اشعاری پیرامون نصیحت، پند و اندرز، وصف باریتعالی و ائمه اطهار خواند می‌شود.  این مرثیه خوان چنان وجد و حالی دارد که تحقیقاً انسان را تحت تأثیر حوادث و ماجراهای گذشته می اندازد . اشعار مذکور در حال سینه زنی آرام با پس خوانی و خلوص انجام می شود؛ سپس پشت سر آن بلافاصله مرثیه ای مختص به صائب امام سوم خوانده می شود که سینه زدن آن سه ضربی و تند تر و محکم تر است در آخر هم مرثیه آرامی بدون سینه زنی در دو قسمت خوانده می شود. سپس دعا می کنند و متعاقباً روضه خوانی شروع می شود.در ادامه نوحه ای پامنبری مشاهده می کنید .

چون کشتی آل عبا در کربلا لنگر شکست               عرش برین شد بی سکون جبرئیل را شهپر شکست

عیس بچرخ چارمین زد جامه ماتم به نیل                  نوح نبی شد نوحه گر چون تارک حیدر شکست

یکدم تو ای باد صبا بر گو به پیش فاطمه                 کز تیشه جور و جفا سرو قد اکبر شکست

شد کشته هنگام سجود چون شاه مظلومان حسین      قد علی در ماتمش تا صفحه محشر شکست

شد از عطش چون بر فلک بانگ یتیمان حسین        ساقی کوثر را به کف هم شیشه هم ساغر شکست

شق القمر شد آشکار بار دگر اندر جهان               چون زینب خونین جگر از چوب محمل سر شکست

حسین محمدی " کارشناس مدیریت - استان بوشهر – شهرستان دیر – دهستان دوراهک